Poezia e muzikuar shqipe
Loteu i stinėve sipas vargjeve tė Migjenit dhe Agollit
Njeriu rrugėton pėrjetėsisht nga njėra stinė tek tjetra nė kėrkim tė thelbit tė ekzistencės... Ky ėshtė filli dramaturgjik i "Loteu i stinėve" me ide, libret dhe muzikė tė Aleksandėr Peēit qė do tė shfaqet mė 11 maj nė skenėn e TKOB-it. "Ashtu si rrugėtimi i erėrave tė ngrohta e tė ftohta qė prodhojnė shiun, vetėtimėn, energjinė cikloniake, apo si rrugėtimi i tokės rreth diellit qė krijon stinėt, edhe arti, nė saje tė interaksionit tė tė kundėrtave prodhon tek publiku pėrjetimin emocional, ndjeshmėrinė. 'Loteu i stinėve', qėndron tek raportet e kundėrta dritė-hije, pranverė-dimėr, jetė-vdekje, transparencė-lotofage mashtrues, thirrėtarėt prometeistė qė duan pak dritė e sunduesit e errėsirės qė lėshojnė tė bjerė njė shi gjak, sa dhe tė vdekurit dalin nga varret, e deri te agimet gishta trėndafili, dallėndyshet mė humane se njerėzit", shprehet Peēi. Fundi i kėtij rrugėtimi artistik i sjell personazhet nė shtėpinė e dashur ku fryn erė e vendlindjes. Pėr tė shkruar "Loteu i stinėve" Peēi ka muzikuar perla tė poezisė shqipe nga Migjeni, Agolli, tė cilat i kėndon nėn njė sfond elektroakustik Mariana Leka. Recituesi Dritan Boriēi nė kontrapunkt sjell vargje nga Homeri, Shekspir, Ci Ovidi, Sofokliu, Gilgameshi. Balerinat nėn koreografinė e Agron Aliajt i shfaqen publikut si stinė, si nimfa, si Promete qė duan dritė, si lotofage mashtrues, si dallėndyshe qė zgjojnė ritmet e ditės.
Njė bashkėpunim midis Aelfior dhe TKOB-it, "Loteu..." realizohet me pjesėmarrjen e sopranos Mariana Leka, recituesit Dritan Boriēi, regjisorit Met Xhelili, koreografi tė Agron Aliajt (Artist i Popullit), skenografit Bashkim Zahaj. "Loteu i stinėve" prezantohet menjėherė pas njė tjetėr premiere mė 10 maj, asaj tė Ansamblit Koral "Okteti Plus" nga Prishtina.
b.g
12 premiera nė "Peēi Festival"
Bach, Mozart, Xenakis, premiera botėrore e "Deas sė Aleksandėr Peēit etj., kanė qenė ato qė kanė ēelur "Peēi Festival" mė 4 maj nė Musseo Orense nė Spanjė.
I realizuar me pėrkrahje tė Teatrit Kombėtar tė Operės dhe Baletit dhe drejtorit Zhani Ciko, "Peēi Festival", vjen para publikut "pėr njė impuls tė ri tė krijimtarisė nė TKOB, pėr tė
pasuruar peizazhin e muzikės e pėr tė dhėnė shembuj se kompozicioni zhvillohet". Vepra tė reja, si: spektakli "Loteu i stinėve" me sopranon Mariana Leka, recituesin Dritan Boriēi, regjinė e Met Xhelilit, koreografinė e mjeshtrit Agron Aliaj, skenografinė e Bashkim Zahajt, Ansamblin Vokal tė Prishtinės, recitali simfonik me pianistin e shquar Dimitri Vasilakis (Paris), violonēelistin Astrit Selita, orkestrėn simfonike tė TKOB-it me dirigjentin Vitorio Parisi (Milano), video projeksion Oirat-opera, Etera Tondo e promocionin e CD "Broken song", produksion i kompanisė amerikane "Labor Records" nė Nju-Jork, orkestrėn e harqeve tė RTSH-sė nėn drejtimin e Malkolm Layfield (Manchester), recitali i klarinetistit Fatos Qerimaj me vepra tė Shupos, Qerimajt, Boulez, Peēit, klasa e kompozicionit tė Peēit, 'exposicionin' e Aelfior Editions, premiera televizive e Mosaical 7, violinisti Florian Vlashi, i cili nė Spanjė e Prishtinė luan
Dea pėr violinė solo, orkestra e RTSH-sė me pianisten nga Ukraina Tatyana Kravchenko, orkestra e harqeve tė konservatorit tė Moskės nė Centrum Moscow me 8 vepra pėr harqe tė Peēit etj., janė pjesė e kėtij festivali qė do tė prezantojė 12 premiera pėr tė pasionuarit pas muzikės.
"Ėshtė vėrtet i admirueshėm investimi i jashtėzakonshėm nė energji dhe kreativitet i Aleksandėr Peēit, impenjimi i tij pėr tė zhvilluar kompozicionin, mjetet e teknologjinė perėndimore nė tė menduarin e tij kompozicional, duke qėmtuar nė rrėnjėt tona etnike muzikore", shprehet drejtori Ciko, duke shtuar se "logo kompozicionale e Peēit, pėr atė ėshtė njė sintezė origjinale nė rrugėtimin e pjekurisė sė tij". "Njė rast unikal nė jetėn tonė muzikore", vlerėson Ciko. Ndėrkohė qė "ky festival lidhet dhe me kulturėn e librit muzikor, ēka e bėn autorin kontribues pėr muzikėn shqiptare dhe njohjen e saj nė hapėsira evropiane".
Retrospektivė nė vitin '82
Recitali Simfonik i Peēit vjen si premierė botėrore mė 13 maj. Orkestra e Teatrit Kombėtar tė Operės dhe Baletit shfaqet nėn drejtimin e dirigjentit Vittorio Parisi (Milano), ndėrsa interpretojnė edhe njė sėrė artistėsh tė tjerė, si: Dimitri Vassilakis nė piano, violonēelisti Astrit Selita dhe sopranoja Mariana Leka. "Diellėsia", homazh Puēinit me poezi tė Mia Lecomte (Roma) dhe soprano Lekėn, tė "pėrball" me "njė shatėrvan tė madh drite. Vepra ėshtė shkruar me rastin e 95-vjetorit tė Pavarėsisė duke nėnvizuar idenė se Pavarėsia ėshtė "diellėsia e ēdo vendi". "Omagio a Puēini" ėshtė hyjnizim i melodizmit Puēinian. Zgjimi i lėvizjes na fton tė pėrjetojmė nga zgjimi e deri tek energjia marramendėse njė valle simfonike shqiptare. Koncerti Nr.2 pėr violonēel, kompozuar mė 1982 na ēon nė retrospektivė te Peēi 30-vjeēar. Ky koncert pėr piano e orkestėr ėshtė njė transfiguracion i nocionit ujė nė 7 seksione: ajsberg, det, kondensacion, re, shi, ujėvarė, ylber. "Rrethi i madh nė skemė nėnkupton orkestrėn tė barabartė me natyrėn. Ėshtė ky sensi i lėvizjes sė kohės nė drejtim tė akrepave tė orės drejt tė ardhmes, progresit. Rrethi i vogėl nėnkupton piano baras njeriu. Pra, sensi i lėvizjes sė kohės nė drejtim tė kundėrt. Njeriu ėshtė mbartės i progresit, por dhe i regresit. Ėshtė ai qė zhvillon natyrėn, botėn, industrinė e nėpėrmjet ngrohjes globale, ndotjes gazoidale e petroliferiale e shkatėrron jetėn e botėn", shprehet Peēi, ndėrsa shton se pikėrisht kėtu lind edhe dramaturgjia e veprės dhe njė formė e re sonate, ndryshe nga ajo klasike.
Klitheu tragjik i oshtimės sė Peēit
Vepra pėr orkestėr harqesh nga Aleksandėr Peēi, "Klitheu tragjik", ėshtė konceptuar si njė hon a krater mes malesh, ku oshtijnė klithma copėzash "dallgė shtrėngatash tek Tempestiana, njė elegji pėr tė humburit tek Elegie, njė 'cavall' i trishtė veriu tek Pentacentre polymodale", (vepra e parė mė '92, ku Peēi pėrshėndeti njė epokė tė re nė muzikėn kontemporane shqiptare). Muzika e filmave "Women without wings" (Gruaja me krahė tė prerė, nderuar me ēmim nė "Texas Festival" - USA), Nė shtėpinė tonė (nderuar me ēmim nė Salerno Festival - Itali), Kur xhirohej njė film (nderuar me ēmim nė Salerno Festival) janė pjesė e kėsaj shfaqjeje. Tė tetė veprat luhen pėr herė tė parė nė baketėn e mjeshtrit Malcolm Layfield.
