Raporti i Departamentit të Shtetit: Të korruptuarit po vihen në pranga

Shtetet e Bashkuara vlerësojnë respektimin të Drejtave të Njeriut në Shqipëri


Raporti i Departamentit të Shtetit: Të korruptuarit po vihen në pranga


Shqipëria ka bërë hapa përpara në respektimin dhe zgjerimin e Lirive dhe të Drejtave të Njeriut. Raporti vjetor i Departamentit Amerikan të Shtetit vlerëson se Shqipëria ka shënuar progres në respektimin e të gjitha të drejtave të individit gjatë vitit 2007. Sipas raportit, gjatë vitit të kaluar, në tërësi është treguar një respekt më i madh ndaj Lirive dhe të Drejtave të Njeriut, krahasuar me vitet e mëparshme. Gjithashtu, dokumenti i Departamentit Amerikan të Shtetit vlerëson se në disa sektorë janë shënuar përmirësime të ndjeshme, të cilat kanë ndikuar në rritjen e cilësisë së qeverisjes. "Vitin e kaluar nuk ka patur asnjë rast kur qeveria apo institucionet në varësi të saj të kenë kryer vrasje arbitrare apo të paligjshme. Gjithashtu, nuk ka asnjë rast zhdukjeje për motive politike", vlerëson raporti, i cili shton më tej se qeveria ka dëshmuar respekt ndaj lirisë së shprehjes dhe medias, lirisë së protestave, lirisë së krijimit të organizatave, lirisë së përdorimit të internetit dhe një sërë lirish të tjera.


Korrupsioni dhe transparenca


Ligji garanton ndëshkime penale për zyrtarët e korruptuar. Pavarësisht arrestimeve të disa zyrtarëve të nivelit të lartë të qeverisë qendrore dhe lokale, korrupsioni vazhdon të mbijetojë. Në shtator, Prokuroria lëshoi urdhër arrestet për 6 zyrtarë të lartë të akuzuar për korrupsion, përfshirë edhe një zëvendësministër, drejtorin e përgjithshëm të rrugëve, drejtorin e prokurimeve; të gjithë të akuzuar për përfshirje në një skemë korrupsioni me tenderat e ndërtimit. Deri në fund të vitit 2007, ende nuk ishte vendosur një datë për gjyqin ndaj tyre. Në nëntor, Ministria e Brendshme njoftoi arrestimin e 5 zyrtarëve të lartë të qeverisë qendrore për korrupsion. Dy zyrtarët akuzoheshin për garantimin e tenderit për kompaninë në mënyrë të paligjshme. Në gusht, Prokuroria hapi 555 procedime penale për abuzime me detyrën, akte arbitrare dhe deformim të cilësisë e tenderave të prokurimeve publike. Nga këto, 36 kishin të bënin me akuza për korrupsion. Autoritetet dënuan 17 zyrtarë. Gjatë vitit 2007, kryeministri mblodhi Task-Force Antikorrupsion për të rritur goditjen ndaj krimit të organizuar dhe për koordinimin e sulmeve antikorrupsion. Task-Force është një trupë koordinuese, e kryesuar nga kryeministri, në të cilën bëjnë pjesë disa ministra, krerët e agjencive të pavarura shtetërore, siç është KESH dhe organizatat e policisë dhe shërbimeve sekrete. Ligji parashikon se ministrat nuk mund të kenë në pronësi një kompani që ka lidhje të drejtpërdrejtë me përgjegjësitë e tyre zyrtare dhe vendos kufizime ndaj kompanive në pronësi të anëtarëve të afërm të familjeve të zyrtarëve. Rreth 6 000 zyrtarë publikë dhe të afërmit e tyre duhet të plotësojnë deklaratat e pasurisë. Ligji detyroin rreth 1500 zyrtarë të tjerë të administratës së mëparshme të dorëzojnë deklaratat e pasurive për vitin pas përfundimit të mandatit. Inspektoriati i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive kontrollon konfliktin e interesit. Gjatë vitit të kaluar, autoritetet gjobitën 100 zyrtarë për vonesa në dorëzimin e deklaratave të pasurisë. Në vitin 2006, 56 zyrtarë ose dhanë dorëheqjen në mënyrë vullnetare nga pozicionet e tyre, ose u larguan nga puina për shkak të konfliktit të interesave. Qytetarët dhe media, përfshirë edhe atë të huaj, kanë të drejtë të kërkojnë informacion për aktivitetin e strukturave qeveritare dhe zyrtarëve, të cilët mbajnë poste zyrtare. Ligji detyron zyrtarët publikë të japin informacion dhe të gjitha dokumentat zyrtare, me përjashtim të rasteve kur ato përbëjnë sekret shtetëror. Gjatë vitit 2007, dhënia e informacionit u përmirësua në mënyrë të ndjeshme, veçanërisht për shkak të përdorimit më të madh të internetit. Të gjitha ministritë dhe agjencitë qeveritare e publikojnë informacionin e tyre në faqet e tyre zyrtare të internetit.

Liria e shprehjes dhe medias

Raporti vlerëson se qeveria ka respektuar lirinë e medias në tërësi, ndërsa thekson se biznese të caktuara kanë ushtruar presione indirekte ndaj medias. Dokumenti thekson se gazetarët praktikuan vetëcensurimin. "Në përgjithësi, individët mund të kritikojnë publikisht ose privatisht qeverinë pa patur ndonjë pasojë. Politizimi i medias mbetet një problem. Polarizimi i medias në kampe opozitare u bë më i dallueshëm gjatë vitit dhe u përkeqësua veçanërisht gjatë fushatës elektorale për zgjedhjet lokale të shkurtit. Botuesit dhe pronarët e gazetave vazhduan të diktojnë artikujt që u shërbenin interesave të tyre politike dhe ekonomike, dhe ndonjëherë nuk botonin artikuj që binin ndesh me këto interesa. Transparenca në financimin e medias ishte e vogël. Në disa raste, presioni politik kufizoi profesionalizmin dhe mungesa e financave kushtëzoi median e shkruar të pavarur. Partitë politike, sindikatat dhe grupe të ndryshme botojnë gazetat ose revistat e tyre jashtë ndikimit të qeverisë. Rreth 200 botime ditore, javore, gazeta, revista, buletine dhe pamflete ishin të disponueshme gjatë vitit të kaluar. Sipas të dhënave zyrtare janë mbi 64 televizione private dhe 44 radio-stacione, por numri aktual është më i madh. Shumica e televizioneve operojnë larg influencës së qeverisë. RTSH ka përmirësuar balancën politike gjatë vitit të kaluar. Kryeministri Berisha lëshoi në vitin 2005 një urdhër, me anë të të cilit u garantonte zyrtarëve të administratës vetëm të drejtën e replikës në vend të padisë civile apo penale për shpifje ndaj medias. Gjatë vitit të kaluar nuk u shënua asnjë padi ndaj gazetarëve nga zyrtarët e administratës. Gjithashtu, nuk kishte asnjë rast të abuzimit fizik të policisë apo zyrtarëve të tjerë me gazetarët. Megjithatë, gazetarët vazhduan ankesat se botuesit dhe redaktorët censurojnë punën e tyre në mënyrë direkte apo indirekte, si përgjigje ndaj presioneve politike apo komerciale. Shumë gazetarë ankohen se mungesa e kontratës së punës shpesh i pengon ata të raportojnë në mënyrë objektive. Pas nëntorit të vitit 2006 nuk ka patur padi për shpifje ndaj medias.


Liria e përdorimit të internetit


Në Shqipëri nuk ka kufizime nga qeveria për përdorimin e internetit. Gjithashtu nuk ka raportime se qeveria monitoron e-mail-et apo dhomat e bashkëbisedimit. Individë ose grupe mund të shprehin të qetë opinionet e tyre përmes internetit, duke përfshirë edhe postën elektronike. Përdorimi i internetit është rritur gjatë vitit të kaluar, ndonëse mbetet i kufizuar veçanërisht në zonat rurale.

Liria akademike dhe kulturore


Qeveria nuk ka vendosur kufizime në liritë akademike dhe kulturore.

Qeveria miratoi Ligjin "për arsimin e lartë", që ngarkon ministrin e Arsimit në zgjedhjen e zyrtarëve të universiteteve që zgjidheshin më parë nga fakultetet dhe një përfaqësi e studentëve. Rektorët u shprehën se ligji lejon kontrollin e qeverisë në menaxhimin e universiteteve, ndërsa qeveria tha se ligji do të reduktojë korrupsionin në këtë sektor.


Liria e mbledhjes


Kushtetuta dhe ligji garanton të drejtën e mbledhjes dhe qeveria në përgjithësi e ka respektuar këtë të drejtë në praktikë. Ligji kërkon që organizatorët që grumbullohen në vende publike, duhet të lajmërojnë policinë tre ditë më parë. Nuk ka asnjë raport se policia ka refuzuar në mënyrë arbitrare grumbullime të tilla. Ndryshe nga vitet e tjera, nuk ka asnjë raportim të keqtrajtimit të protestuesve nga policia.


Liria e shoqatave

Kushtetuta dhe ligji garantojnë të drejtën e shoqatave dhe qeveria e ka respektuar këtë të drejtë. Megjithatë, ligji ndalon krijimin e ndonjë partie politike që nuk është transparente. Nuk ka të dhëna që kjo dispozitë të jetë përdorur kundër ndonjë grupi gjatë vitit të kaluar.


Liria e lëvizjes


Qeveria ka respektuar në praktikë lirinë e lëvizjes brenda vendit, udhëtimet e të huajve, emigracionin dhe riatdhesimin. Në bashkëpunim me UNHCR dhe organizatat e tjera humanitare, qeveria ka siguruar ndihmë dhe mbrojtje për personat e zhvendosur, refugjatët, emigrantët e kthyer, azilkërkuesit, personat pa nënshtetësi dhe persona të tjerë. Migrantët e brendshëm duhet të transferojnë regjistrimin e tyre civil në komunitetitn e ri për të përfituar shërbime publike dhe duhet të provojnë që janë të strehuar ligjërisht ose përmes paraqitjes së certifikatës së pronësisë, ose nëpërmjet një kontrate qiraje dhe faturave. Qeveria caktoi grupe pune për prodhimin e kartave standarde të identitetit. Ligji ndalon ekzilin e detyrueshëm dhe qeveria e ka respektuar plotësisht këtë.