Marrëdhëniet ndërkombëtare e strategjike nën vartësinë e spiunazhit

Marrëdhëniet ndërkombëtare e strategjike nën vartësinë e spiunazhit

Me ndryshimet dhe mutacionet që bota njeh në shekullin e XXI, padyshim që globalizmi është fenomen dhe faktor që po ndikon gjithmonë e më shumë në zhvillimet dhe marrëdhëniet midis shteteve, tregjeve ekonomike dhe dukurive socio-kulturore.

Duke qenë se vendet në zhvillim e sipër ose të cilësuara si “emergjente” janë në garë me njëra-tjetrën për të prodhuar mallin më të mirë dhe më të lirë, ato tashmë janë të detyruara që të hyjnë në një fazë të re mbijetese, atë për të siguruar lëndën e parë. Në këtë rast, e kam fjalën për shtete si Kina dhe India, vende që aktualisht pushtojnë tregun botëror me mallërat e tyre dhe përbëjnë një problem për ekonomitë e vendeve perëndimore, të cilat, në funksion të këtyre zhvillimeve drejtojnë dhe orientojnë politikën e tyre strategjike, duke përdorur mënyra nga më të ndryshmet, duke përfshirë edhe luftën.

Në mënyrë që të dominojnë jo vetëm ushtarakisht, por edhe ekonomikisht, ato duhet të kontrollojnë lëndën e parë, e cila siguron zhvillimin e ekonomisë botërore. Shtetet në fjalë kanë siguruar për një kohë të gjatë rolin e aktorit kryesor, jo vetëm në arenën e marrëdhënieve ndërkombëtare, por edhe atë ekonomike, elementë që e bënë Britaninë e Madhe të vetmin shtet që arriti të vendosë hegjemoninë në marrëdhëniet ndërkombëtare në shekullin e XVIII.

Nëse Amerika zhvilloi dy luftëra në Lindjen e Afërt, zyratrisht për të luftuar terrorizmin, ajo de fakto siguroi zotërimin dhe përqëndrimin në duart e saj të lëndës së parë (gazin natyror në Afganistan dhe naftën në Irak dhe në shtetet aleate të Gjirit Persik), për të cilat Kina dhe India do të kenë shumë shpejt nevojë, duke qenë se zhvillimi i tyre industrial dhe demografik në 15 vitet e ardhshme do të shterojë burimet natyrore të tyre dhe si rrjedhojë, ato do të jenë të detyruara të kenë një varësi politike dhe ekonomike ndaj shtetit që i ka përqendruar këto të fundit në duart e tij. Prandaj, kjo është arsyeja përse Moska dhe Uashingtoni i janë futur një lufte pa krye mbi kontrollin e burimeve natyrore të para, siç janë gazi dhe nafta dhe po zhvillojnë gjithmonë e më shumë teknologjitë e reja të burimeve energjike alternative.

Sipas disa analizave të specialistëve të ekonomisë botërore, nuk ka më dyshime që Kina, një superfuqi ekonomike sot, në 15 vitet e ardhshme do të ketë përdorur të gjitha burimet e saj natyrore, të cilat gjenden në tokën e saj. Si rrjedhojë, kësaj superfuqie ekonomike do t’i duhet të sigurojë lëndën e parë diku tjetër.

E ndërsa Lindja e Afërt gjendet në dominimin amerikan, Kina, nëpërmjet një strategjie të vjetër dhe një eksperince të hershme, sytë i ka drejtuar nga kontinenti afrikan, një vend ku pasuritë natyrore dhe lënda e parë janë në sasi të bollshme.

Për të kuptuar këtë luftë të heshtur dhe të arsyetuar në mënyra të ndryshme, duhet pak a shumë të kryejmë një analizë të marrëdhënieve ndërkombëtare të viteve ’60-’70, për të kuptuar se një strategji politike dhe ekonomike mbështetet dhe ndërtohet nëpërmjet shërbimeve sekrete, sepse ato janë të vetmet që mund të japin dhe të ndërtojnë temperaturën, mbi të cilat ndërtohen marrëdhëniet ndërkombëtare në vitet e ardhshme. Ka një interaksion midis shërbimeve sekrete dhe marrëdhënieve ndërkombëtare. Të dy ndikojnë dhe influencojnë njëri-tjetrin, duke i dhënë historisë një kurs dhe drejtim tjetër.

Zanafilla e përplasjeve midis shteteve nis gjithmonë me angazhimin e shërbimeve sekrete. Këtë shprehje mund ta pasqyrojë shumë mirë historia biblike, kur Moisiu dërgoi për të zbuluar vendin e Kananit pasardhësin e Joshuan. Është akti i parë i spiunazhit në botën njerëzore që ndezi një konflikt të përhershëm midis filistinjëve dhe izraelitëve, konflikt që ende sot po zhvillohet në përmasa dramatike.







A) Modeli kinez i spiunazhit në varësi të marrëdhënieve ekonomike




Në vitet 1960, Afrika ishte kthyer në një nga kontinentet ku zhvillonin veprimtarinë e tyre shërbimet sekrete më të fuqishme të botës.

MI-6 britanik, CSIS kinez, KGB-ja sovjetike, Mossadi, BOSS, shërbimi sekret jug-afrikan, DGST dhe nga fundi i viteve ’60 edhe CIA.

Secili prej shërbimeve sekrete zhillonte aktivitetin e saj në bazë të objektivave të veta dhe duke pasur si arsye dhe qëllim kryesor të ndërhynin dhe të ngjallnin armiqësi midis shërbimeve sekrete, për të praktikuar sigurisht atë fjalën e vjetër popullore “Përça e sundo”

Arsyeja kryesore se përse Afrika ishte kthyer në një epiqendër të spiunazhit gjatë Luftës së Ftohtë kishte të bënte së pari me faktin e ardhjes në pushtet të Fidel Kastros, në vitin 1959. Ky i fundit vendosi të përhapte idetë e revolucionit kubanez në kontinentin e largët, në një moment kur në Afrikë kishin shpërthyer luftërat e pavarësisë. Kubanezët, duke përfituar nga gjullurdia e përgjithshme që mbretëronte në Afrikë, arritën në një kohë rekord të rekrutonin ideologjikisht shumë personazhe kryesore të jetës politike të shteteve të Afrikës, siç ishte rasti i gjeneralit Okello, i cili, falë ndihmës kubaneze arriti të merrte pushtetin në ishullin e vogël të Zanzibarit. Po ashtu, Kuba arriti të kthente Kasablankën në një port ku kalonin armët që vinin prej Havanës me anë të anijeve tregtare, të cilat në pjesën më të madhe ishin të mbushura me luftëtarë që duhet të përhapnin revolucionin kubanez.

Në vitet 1961, CSIS kineze, në bazë të skemës së saj të preferuar - emigrimin ekonomik - kishte vendosur në Dar el Selam një koloni të rëndësishme me popullatë kineze, gjë që dëshmonte se Pekini në këtë kontinent nuk kishte vetëm qëllime politike, (të mbillte idetë e revolucionit), por edhe ekonomike, sepse me anë të trafikut të armëve kishte mundur të vinte në jetë një sistem ekonomik të “trokut”, shkëmbimit mall me mall.

Kjo praktikë e shkëmbimit të mallit përbën metodën më të suksesshme të politikës së Kinës në kërkim të lëndës së parë. Nëse në vitet ’60 armët kineze shkëmbeheshin kundër floririt dhe diamantit që gjendeshin me shumicë në truallin afrikan, sot, në vitin 2008, kinezët iu propozojnë vendeve afrikane rrugë, spitale, apartamente në shkëmbim të naftës, gazit dhe bitumit, për të cilat Kina ka nevojë për zhvillimin e ekonomisë së saj dhe për sigurimin e lëndës së parë vitet e ardhshme. Pra, puna e CSIS e nisur vite më parë nëpërmjet kolonive të saj po jep frytet e saj sot, gjithnjë e më shumë, duke modifikuar marrëdhëniet e shteteve afrikane me ish-vendet kolonizatore dhe më gjerë akoma, me Bashkimin Europian, i cili deri më tani është i pazoti të ndërtojë një strategji të marrëdhënieve ekonomike me Afrikën.

Shërbimi sekret kinez është nga më të vjetrit dhe më të sofistikuarit në botë. Jetëgjatësia e tij 2500-vjeçare i kishte mundësuar perandorit kinez të spiunonte të gjithë subjektet e tij dhe t’i mbante ata nën kontroll. Ardhja në pushtet e Maos dhe Xiaopingut ndikoi që shërbimet sekrete kineze të merrnin një përmasë të re, një objektiv të ri, atë të zgjerimit të rrjetit agjenturor, sidomos në Shtetet e Bashkuara, Europë, Lindjen e Mesme dhe në kontinentin Afrikan. Angazhimin e madh në Afrikë të CSIS-së e financonte duke përdorur trafikun e drogës që zhvillonte me Triadën kineze dhe së dyti, me anë të pastrimit të shumave marramendëse të parave që zhilloheshin në atë kohë në Hong-Kong. Në vitin 1964, buxheti i CSIS-së për veprimtarinë në Afrikë mund të krahasohej me buxhetin që përdorte KGB-ja në po të njëjtin kontinent. Drejtuesi i operacioneve të zbulimit kinez në Afrikë ishte koloneli Kao Ling, një nga ushtarakët më të mirë të kundërzbulimit kinez, i cili kishte realizuar operacione subvercioni për vite të tëra në Azinë e largët.

CSIS-ja, gjatë aktivitetit të tij në Afrikë nuk kishte vendosur vetëm baza për krijimin e një rrjeti spiunazhi, por edhe ato të një aktiviteti ekonomik që do t’iu shërbente interesave kineze në mënyrë afatgjatë. Puna e CSIS-së kinez ndikon sot në marrëdhëniet ndërkombëtare dhe humbjen e monopolit të ish-vendeve koloniale në Afrikë. Kompani të fuqishme botërore po humbasin njëra pas tjetrës monopolet e tyre tregtare në Afrikë mbas hyrjes së kapitalit Kinez në këto vende.







B) Ndikimi i spiunazhit në marrëdhëniet ndërkombëtare dhe pasojat e tij




Duke parë që Afrika e viteve ’60 po kthehej në një treg të rëndësishëm për trafikun e armëve dhe që ishte përfshirë nga lufta kundër shteteve kolonizuese, KGB-ja vendosi të rekrutonte simpatizantë komunistë duke iu ofruar një mundësi formimi “intelektual” në universitetin “Patrice Lumumba” në Moskë.

Universiteti, në të vërtetë ishte i specializuar në leksionet mbi teknikat e luftës guerilase dhe aktet e terrorizmit. Sipas shumë ekspertëve të historisë së spiunazhit, profesorët e këtij universiteti nuk ishin gjë tjetër, veçse ish-nxënësit më të mirë arabë të KGB-së që kishin kryer aktet terroriste të Lindjes së Mesme në mesin e viteve 1960. Sovjetikët, duke parë rëndësinë e rrjetit kubanez në Afrikë vendosën të përdornin Kastron në shkëmbim të një ndihme financiare për ekonominë kubaneze, me kusht që Havana të propagandonte në Afrikë ideologjinë komuniste sovjetike dhe jo atë kineze. Për këtë arsye, në radhët e DGI-së kubaneze u integruan 5 mijë këshilltarë rusë me detyrë në Afrikë. Pra, sovjetikët ishin më shumë të interesuar të zinin një vend në tregun e armëve dhe të siguronin një supremaci mbi kinezët, të cilët i shikonin si kundërshtarët ideologjikë më të rrezikshëm në Afrikë dhe së dyti, të siguronin që shumë shtete afrikane të ktheheshin në satelite sovjetike, në një moment kur Lufta e Ftohtë kishte njohur kulmet e saj.

Sovjetikët mendonin më shumë që të siguronin një pozicion strategjik përkundrejt amerikanëve dhe kinezëve dhe lufta për kontrollin e kanalit të Suezit dëshmonte sesa strategjike mund të paraqitej Afrika në konfiguracionin e Luftës së Ftohtë. Në rastin sovjetik spiunazhi iu shërbente interesave strategjike, për të patur një pozicion dominues përkundrejt superfuqisë tjetër, duke lënë mënjanë interesat ekonomike, të cilat nuk ishin parësore. Pra, në këtë rast spiunazhi ishte në interes të gjeostrategjisë dhe është kjo arsyeja përse sot Rusia, ndryshe nga Kina, është plotësisht e papranishme në tregun emergjent afrikan.

Në anën tjetër të monedhës, në vorbullën afrikane vepronte një nga shërbimet sekrete më të forta në botë, Mossadi, i cili i kishte vënë vetes tri objektiva kryesore në Afrikë; e para, të prishte marrëdhëniet e KGB-së me vendet Afrikane satelite të Moskës, të shtinte në armiqësi shërbimet sekrete sovjetike dhe kineze me njëra-tjetrën dhe së fundi, të siguronte plutoniumin për centralin sekret të Diamonës.

Izraelitët, në një kohë rekord arritën të eliminonin fizikisht, falë kidonëve të tyre, jo vetëm agjentët kinezë, por edhe drejtuesit e vendeve që ishin afër ideologjikisht me ta. Duke pësuar disfatë mbas disfate, shërbimet kineze, nëpërmjet presidentit Mobutu, i kërkuan Mossadit një armëpushim dhe një aleancë të heshtur, për të luftuar dhe minuar influencën e rusëve në Afrikë, çka ishte plotësisht në objektivat e Mossadit, i cili kishte filluar në ato momente bashkëpunimin e ngushtë me BOSS (Bureau of State Security). Një bashkëpunim strategjik për izraelitët, të cilët kishin interes të eksportonin nga Pretoria plutoniumin drej centralit sekret Dimona e si kundërshpërblim Mossadi ofroi ndihmën e tij për të lokalizuar dhe eliminuar drejtuesit e lëvizjes së kongresit afrikan.

I interesuar që në vende si Nigeria dhe Kenia që furnizonin me naftë Izarelin, Mossadi, në vitin 1984, kur gjenerali Buhar mori pushtetin, bëri të pamundurën që nëpërmjet një traktati sekret të risillte në vend ish-ministrin e Transporteve, Dikko, i cili kishte vjedhur një shumë të madhe dhe ishte armik i betuar i shefit të ri të regjimit. Një operacion, i cili ngjason me atë të përfshirjes së Mossadit në rrëmbimin e Kurdit Ocalan, por duke u lënë tërë meritën e operacionit shërbimeve sekrete turke.

Pra, rasti i aktivitetit të Mossadit në Afrikë nuk lidhej me interesa ekonomike, madje ai nuk punoi fare për të krijuar një rrjet spiunësh për të forcuar marrëdhëniet ekonomike, por interesi kryesor i tyre ishte gjeostrategjik, sepse, falë sigurimit të plutoniumit dhe ndihmës së specialistëve afrikano-jugorë, Izraeli arriti të siguronte bombën bërthamore, armë e cila do të ndryshonte përgjithmonë konfiguracionin e marrëdhënieve ndërkombëtare, jo vetëm në Lindjen e Afërt, por në të gjithë pellgun mesdhetar e më gjerë.

Pra, mund të themi në bazë të këtyre fakteve që spiunazhi është një nga faktorët që luan një rol të rëndësishëm në marrëdhëniet ndërkombëtare dhe në një farë mënyre ka forcën për t’i modifikuar ato. Rasti i përdorimit të një raporti të CIA-as për armët e shkatërrimit në masë në Shtetet e Bashkuara shërbeu si bazë për të sulmuar Irakun dhe hyrjen e forcave të koalicionit. Atje ndryshoi konfiguracioni i marrëdhënieve ndërkombëtare në atë rajon dhe ngjarjet po vërtetojnë se burimet natyrore janë sot thelbi i një lufte të heshtur të shërbimeve sekrete, një betejë e cila luhet kundër kohës dhe fenomeneve natyrore që askush nuk mund t’i kontrollojë sot.