KRIMINELI I KOMBIT

500 të vrarë në kufi me urdhrin e Alisë

6535 është numri i njerëzve të pafajshëm, që u pushkatuan dhe vdiqën në burgjet komuniste, por falja ndaj tyre është lënë amanet nga diktatori i fundit, Ramiz Alia që të mos kërkohet. Edhe pse mund të kishte shprehur keqardhje për krimet e padrejta siç i quan vetë, Alia gjatë një interviste dhënë për Gjekë Martinaj, të cilit i ka kërkuar që ta publikojë intervistën pas vdekjes, ka konsideruar mëkat të komunizmit "Tufëzimin" dhe jo vrasjet. "Është e njohur që veprimtaria ime në politikë lidhet me socializmin. Kemi dënuar ata që me të drejtë e të padrejtë i quanim armiq të pushtetit dhe popullit. Ky nuk ka qenë mëkati ynë më i madh. Tufëzat po. Tufëzat varfëruan fshatin dhe qytetin. Ky ka qenë mëkati ynë më i madh", shprehet diktatori i fundit i komunizmit në Shqipëri. Përgjatë 46 viteve të regjimit komunist fillimet e vrasjeve nisën në Libohovë, ku në gusht të vitit 1943 u vranë 11 vetë, nëntor 17 vetë, kurse numri i të vrarëve arriti në 104 vetë. Numri i të rënëve gjatë LDB në Shqipëri është rreth 30,000 mijë vetë, nga të cilët ¾ janë viktima të luftës civile të iniciuar nga komunistët shqiptarë. Në fazën e parë të vendosjes së regjimit komunist, në vend u instalua një sistem policoro-ushtarak, i cili dënonte dhe ekzekutonte ngado "armiqtë e popullit dhe partisë", luftontë klerin (sidomos atë katolik) dhe terrorizonte popullin shqiptar. Kjo bëri që kryengritjet e para antikomuniste në Europë, si ato të Malësisë së Madhe dhe Postribës të fillonin pikërisht në Shqipëri. Opozita politike u eliminua në disa okazione e sidomos me të a.q "gjyqin e deputetëve" dhe me atë të bombës në ambasadën sovjetike nga viti 1951. Por deri në grahmën e fundit etja për pushtet dhe mbajtja e saj mori jetën e 6535 njerëzve të pafajshëm, që u pushkatuan dhe vdiqën në burgjet komuniste. Edhe pse në fund të jetës së tij, diktatori Alia nuk u ndal së vrari, por kësaj radhe dhimbjen e familjeve të mbi 6 mijë të pafajshmëve. Ai në intervistën e fundit ka vendosur jetët e tyre pas një reforme ekonomike. "Jo vrasjet, por tufëzimi ka qenë mëkati ynë më i madh", është shprehur ai. Kolektivizimi i plotë në vitin 1983 arriti deri në përmasa absurde të tufëzimit të gjithë bagëtive të fshtarëve, duke shkaktuar një krizë të rëndë ushqimore.

Urdhri

Vrasja e njerëzve të pafajshëm për diktatorin e fundit komunist Ramiz Alia, pasardhësit të Enver Hoxhës ishte mënyra e vetme për të mbajtur pushtetin. Vetëm në kufijtë tokësorë shqiptarë, me urdhër të Alisë mendohet të llogaritet një shifër prej 500 emrash të vrarësh, ndërsa nuk figurojnë fare viktimat në kufijtë detarë, si Kanali i Korfuzit, i Otrantos, etj., apo në kufijtë liqenorë me Maqedoninë e Malin e Zi, numri i të cilëve mendohet të jetë edhe më i madh. Në kujtim të të pafajshmëve të vrarë duke kaluar kufirin pak kohë më parë është çelur një ekspozitë me emrat e tyre. Fotografi makabre pushkatimesh, të vrarësh në kufi, dhoma të mbushura me kufoma e fytyra të zverdhura përpara hetuesisë tregoheshin në këtë ekspozitë. Ishte një rastësi "fatlume", por edhe e trishtë që materialet e paraqitura në ekspozitë, i kishin shpëtuar shkatërrimit dhe ishin përfshirë në të tjera dosje të kohës në Arkivin e Ministrisë së Brendshme. Nga raportet dërguar Ministrisë së Punëve të Brendshme, aso kohe figurojnë viktima nga qytete të ndryshme të Shqipërisë, janë nga Fieri, Vlora, Korça, Shkodra, etj. Janë të gjithë të rinj. Ka edhe nxënës shkolle mes tyre, por edhe kooperativistë e shoferë, qëllimi i largimit të së cilëve, nuk mund të ketë qenë veçse, për arsye ekonomike. Të gjitha procesverbalet datojnë pas ndryshimit të ligjit më 8 maj të vitit 1990. Ky varg procesverbali vijoi edhe në muajt e parë të vitit 1991. Fotografitë e pakta janë edhe më rrëqethëse. Është tronditëse mosha e re e viktimave, sot pa varr. Vrasjet në kufi, kanë ndodhur thuajse në grahmat e fundit të diktaturës komuniste, vetëm me urdhër të Ramiz Alisë. Me Ligjin "Mbi disa ndryshime në Kodin Penal", vepra penale e tradhtisë së atdheut në formën e arratisjes është ndryshuar, duke u cilësuar si kalim i paligjshëm i kufirit. Ky cilësim i ri juridik bënte që kjo vepër të konsiderohej me rrezikshmëri shoqërore shumë më të vogël nga dispozita e mëparshme. Gjatë kësaj periudhe është vënë re prirja e mjaft personave për kalimin e kufirit shtetëror.





Si u vranë 13 veta, vetëm për 1 muaj

Si pasojë e urdhrit të Alisë vetëm në periudhën 23 maj 1990 deri në datën 8 korrik 1990 u vranë 13 shtetas. Kështu, janë vrarë nga forcat e kufirit të rretheve Korçë, Ersekë, Librazhd, Shkodër, Sarandë, Gjirokastër shtetasit Sokol Lika, Sami Daja, Kujtim Xhaja, Bujar Osmani, Fatmir Duro, Nik Hoti, Pëllumb Pëllumbi, Artan Çemi, Muhamet Nurja, Harallamb Papuçiu, Ilia Dalla, Thoma Boda, Enver Duka dhe është plagosur shtetasi Kristaq Lloci.

Raportet se si zbatohej urdhri i Ramiz Alisë për vrasjet në kufi

Tiranë më 20.06.1990

Për kalimin e paligjshëm të kufirit

Rastet e kalimit të paligjshëm të kufirit po rriten si numër. Gjatë këtij viti, nga muaji janar deri më 19 qershor janë kapur në tentativë për të kaluar kufirin 108 persona dhe është evidencuar nga Hetuesia kalimi i paligjshëm i kufirit nga 46 persona të tjerë. Ndërsa, gjatë vitit 1989 kanë kaluar kufirin në mënyrë të paligjshme 54 persona dhe u kapën në tentativë 70 persona të tjerë.

Në 16 raste, kur personat nuk kanë qëndruar nga thirrjet e njësive kufitare ndaj tyre është hapur zjarr. Për pasojë janë vrarë 16 persona. Këto kanë ndodhur në këto rrethe: 5 në Shkodër, 4 në Ersekë, 1 në Sarandë, 1 në Peshkopi, 4 në Korçë dhe 1 në Librazhd. Ka patur edhe disa plagosje.

Vrasjet në kufi janë rritur në mënyrë të dukshme në vitin 1990, që ka edhe intensifikim të kalimit të paligjshëm të kufirit. Në të kaluarën ka patur 3 vrasje. Për herë të parë ka patur një vrasje në vitin 1985 në Librazhd dhe dy vrasje të tjera në Shkodër në vitin 1989.

Personat që kalojnë kufirin në mënyrë të paligjshme janë shtuar sidomos gjatë muajit maj 1990 pas ndryshimit të dispozitës së arratisjes në kalim të paligjshëm të kufirit. Pas kësaj periudhe kanë kaluar kufirin 40 persona, janë kapur 66 persona dhe janë vrarë 10 persona.

Kryetari i Hetuesisë së Përgjithshme

Qemal Lame

Tiranë më 6.10.1990

Lënda: Për ushtar Lauro Vorfin dhe 4 persona të tjerë që kaluan kufirin në Korçë

Sekretarit të Komitetit Qendror të PPSH

Shokut Xhelil Gjoni

Tiranë

Në datën 5.10.1990 në pikën kufitare Vërnik kanë kaluar kufirin Lauro Vorfi, ushtar në Repartin 6555 Kokogllovë dhe 4 persona të tjerë.

Në datën 4.10.1990 në orën 23.15 Lauro Vorfi, duke qenë në shërbim në fjetore ka shkallmuar armaturën e truprojës ku ka marrë 90 fishekë, tre pushkë dhe një automatik. Pas kësaj ka marrë në depon e veshmbathjes, çelësin e të cilës e kishte vetë, një palë rroba të reja ushtarake dhe është larguar në drejtim të paditur.

Në mëngjesin e datës 5.10.1990 njësiti kufitar i postës së Vërnikut ka parë 5 persona, të cilët kishin mundur të prisnin 5 fije të pengesës elektrosinjalizuese. Në momentin e konstatimit, shkelësit kanë qëlluar me armë dhe ushtarët u janë përgjigjur, duke i qëlluar me armë. Njëri perj ushtarëve ka shtirë 10 fishekë, ndërsa tjetri 3 fishekë. Pas këtyre të shtënave të dy ushtarëve ju janë bllokuar armët, pasi fishekët i kishin pa barut dhe kanë ngelur në tytë. Shkelësit, duke përfituar edhe nga mjegulla kanë mndur të kalojnë kufirin. Gjatë kontrollit në vijën e kufirit janë gjetur 2 kapele ushtari dhe një xhaketë ushtarake, e cila kishte edhe pika gjaku.

Nuk janë saktësuar gjenealitetet e personave që kaluan kufirin dhe po vazhdon hetimi.

Kryetari i Hetuesisë së Përgjithshme

Qemal Lame

Librazhd më 31.5.1990

Informacion

Mbi kapjen dhe asgjësimin e disa shkelësave, të cilët tentuan të kalojnë kufirin në mënyrë të paligjshme në sektorin e Repartit 210 Librazhd, gjatë muajit maj 1990.

Komitetit të Partisë Rrethit

(Sekretarit të Parë sh. Zenel Hysa)

Librazhd

Për dijeni Komitetit Qendror të PPSH-së

(Sektorit për Organet e P.Brendshme)

Tiranë

Veprimet e efektivit të postës kufitare:

Në orën 03.32 jepet sinjal në aparaturë në sektorin ku kaluan shkelësit e mësipërm. Komandanti i pikës, Arben Duka, mbasi njoftohet nga posta kufitare Rrajcë për sinjalin e dhënë me shpejtësi merr masa për bllokimin e vijës së kufirit dhe në të njëjtën kohë nis grupin për verifikimin e sinjalit të shkaktuar. Në të njëjtën kohë që grupi i verifikimit konkludoi për kalesë të pengesës nga më shumë se 3-4 persona njoftoi komandën e postës dhe pikës dhe vihet në ndjekje të shkelësve. Nga ana tjetër, njësitet bllokuese bien në përpjekje me shkelësat. Në afërsinë 5-6 metra u bëjnë ndalje dhe u kërkojnë që ata të dorëzohen. Kujtim Xheja, i cili udhëhiqte grupin në këtë veprimtari, thirrjes së ushtarëve për ndalje dhe dorëzim ju përgjigj me fjalë fyese, duke i sharë nga nëna e motra, kërkoi të hapet kufiri dhe tentoi të ikë me forcë e vrap në drejtim të vijës së kufirit, në këtë kohë njësiti hapi zjarr ku dhe e asgjësoi atë.

Sekretari i Komitetit Partisë DPBr

Xhevit Kullolli

Viktimat nga diktatura komuniste

Të pushkatuar e të vdekur në burgjet e komunizmit 6535;

Të pushkatuar 5548, mes tyre 91 gra;

Të burgosur 14563, mes tyre 445 gra;

Të vdekur në burg 987, mes tyre 7 gra;

Të futur në psikiatri 308, mes tyre 35 gra;

Të internuar e të dëbuar 21401, mes tyre 9322 gra.

U pushkatuan, burgosën dhe vdiqën në burgje:

Klerikë katolikë 120;

Klerikë bektashinj 83;

Klerikë myslimanë 60;

Klerikë ortodoksë 39.

U shkatërruan dhe u mbyllën

2169 institucione fetare;

Xhami 740;

Kisha e manastire ortodokse 608;

Kisha e manastire katolike 157;

Teqe e tyrbe 530.